به گزارش پایگاه خبری اقتصادخزر_در همین زمینه وزارت نیرو در دولت سیزدهم، از همان ابتدا راهکاری مدبرانه را به اقتضای شرایط موجود در دستور کار قرار داد تا بتواند در بستر یک رویه فرهنگ ساز و تعاملی، با لحاظ مشوق‌های لازم مجموعه مشترکان را به تکاپو وا دارد و در خصوص مصرف بهینه انرژی یا همان مدیریت مصرف برق در ایام پیک بار، اقدامات مقتضی به عمل آید.

اینگونه بود که جلب مشارکت مشترکان برای مصرف بهینه، در دستور کار شرکت توانیر، شرکتهای برق منطقه‌ای و توزیع نیروی برق قرار گرفت.

با نگاهی اجمالی به نحوه اعمال مدیریت در روند صرفه جویی مصرف برق مشترکان سراسر کشور در سال ۱۴۰۱ می‌توان زمینه را برای تحقق اهداف پیش بینی شده مبنی بر مدیریت بهینه مصرف انرژی برق در تابستان امسال مهیا کرد؛ اهدافی که در قالب یک صرفه جویی ۱۰ درصدی در شرایط پرباری یا پیک مصرف مدنظر قرار گرفته است.

نگاهی به ظرفیتها و شرایط ارائه انرژی برق به مشترکان کشور

طبق آمارهای اعلام شده از سوی شرکت توانیر، در حال حاضر توان تولید برق در نیروگاه‌های سراسر کشور حدود ۶۰ هزار مگاوات است. نیروگاه‌هایی که در جای جای این کشور در قالب نیروگاه‌های بخار، گازی، چرخه ترکیبی، برق آبی، انرژیهای تجدیدپذیر و پاک، دیزلی و واحدهای تولید پراکنده کار می‌کنند.

مدیرعامل شرکت توانیر هم اطلاعات جالبی از تعداد مشترکان برق کشور در قیاس با پیش از انقلاب ارائه داده است.

مهندس کردی می‌گوید: تعداد مشترکان صنعت برق از ۳ میلیون و ۳۹۹ هزار مشترک پیش از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۵۷، به ۳۸ میلیون و ۳۱۳ هزار مشترک در سال بهمن سال ۱۴۰۰ افزایش یافته است. این در حالی ست که در هر ماه حدود ۸۳ هزار مشترک به مصرف کنندگان برق کشور اضافه می‌شود. با این حساب اکنون باید مجموع مشترکان برق کشور نزدیک مرز ۴۰ میلیون مشترک نزدیک باشد. فراموش نکنیم که حدود ۳۲ میلیون نفر از این مشترکان خانگی هستند و بقیه در حوزه هایی چون تجاری، صنعتی، روشنایی معابر، بخش کشاورزی و مصارف عمومی خدمات دریافت می کنند.

با این توصیف بیهوده نیست که امسال وزارت نیرو مرکز ثقل برنامه های خود در حوزه مدیریت مصرف در بستر صرفه جویی را بر محور جلب مشارکت مشترکان خانگی استوار ساخته است.

جزئیات ساخت نیروگاه‌های جدید                   

بنابر اعلام مدیرعامل شرکت مادرتخصصی تولید نیروی برق ایران، نیروگاه‌های حرارتی برای امسال وظیفه افزایش ۳‌هزار و ۲۶مگاوات ظرفیت خود را برعهده گرفته‌اند که باید تا پایان تابستان به سرانجام برسانند. همچنین، بخش صنایع امسال قرار است ‌هزار و ۴۷۸مگاوات به ظرفیت تولید برق اضافه کرده و علاوه بر استفاده خود، مازاد تولید را به شبکه سراسری دهند. به‌جز این، ۷۳۰ مگاوات از طریق به مدار آوردن نیروگاه‌های آسیب‌دیده تامین خواهد شد. علاوه‌ براین، یک ‌هزار مگاوات هم از طریق رفع محدودیت‌های تولید واحدهای حرارتی تامین خواهد شد.

ارتقای ظرفیت عملی تولید نیروگاه‌های حرارتی و برق‌آبی به میزان ۵/ ۵ مگاوات از دیگر اقدامات برای افزایش ظرفیت تولید برق است که قرار است قبل از پیک سال آینده، اجرایی شود. همچنین ۸۵۰ مگاوات از طریق احداث نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود، ۲۹۰مگاوات هم مولدهای مقیاس‌کوچک به مدار خواهند آورد؛ که مجموع این اعداد، تولید نیروگاه‌ها را به ۷‌هزار مگاوات خواهد رساند.

اما علت بروز دغدغه های ناشی از افزایش مصرف انرژی برق در تابستان امسال و لزوم اعمال برنامه های مرتبط با مدیریت مصرف چیست؟

طبیعی است که با فرارسیدن ایام گرم تابستان، تقاضاها برای افزایش مصرف برق رو به ازدیاد می‌گذارد و روند پرفشاری در خطوط انتقال برق تشدید می‌شود. کاهش چشمگیر بارش نزولات جوی، خشکسالی و بالطبع کاهش ذخیره منابع آبی تولید برق، وارد مدار شدن وسایل سرمایشی و مصرف بالای این تجهیزات، وقوع پدیده تغییر اقلیم و افزایش بی رویه ساخت و سازها و در نهایت رشد تقاضا از دیگر عواملی ست که روند افزایش مصرف برق در کشور را تشدید می کند تا روند تامین برق مطمئن و پایدار مشترکان در سراسر کشور با چالشهایی همراه شود.

صنعت برق برای عبور از پیک بار، چه در تابستان و چه در زمستان با مشکلات فراوانی روبه رو است که برای غلبه بر این مشکلات از راهکارهای مختلفی استفاده می‌کند.

به مدار آوردن نیروگاه ها و واحدهای نیروگاهی، حداکثرسازی استفاده از تولید مولدین مقیاس کوچک، اجرای طرح مدیریت مصرف در بخشهای خانگی، تجاری، اداری و کشاورزی، جمع آوری مراکز غیر مجاز و توقف فعالیت مراکز مجاز استخراج رمز ارز در تابستان و … تدابیر، برنامه و طرحهایی است که برای عبور از پیک بار اجرا می شود.

اهمیت مدیریت مصرف در حوزه انرژی برق

بر همگان واضح است که سرمایه گذاری در حوزه صنعت برق و زیرساخت های مرتبط با آن هزینه‌بر بوده و در پی آن، اجرای طرح‌های زیرساختی در این حوزه، فشارهای اقتصادی قابل توجهی بر دولت وارد می‌کند، به ویژه اینکه در ۱۲ سال اخیر، نظام اقتصادی کشور همچون دیگر حوزه‌ها با تحریم‌های شکننده و طاقت‌فرسایی رو به رو بوده که محدودیت منابع را برای توسعه زیرساخت‌های کشور به دنبال داشته است.

از سوی دیگر، سرمایه‌گذاری در صنعت برق، به لحاظ دیربازده بودن آن، جذابیتی برای فعالان اقتصادی ندارد و دولت هم از پس هزینه سنگین تاسیس نیروگاه‌ها و شبکه انتقال برق برنمی‌آید. اگر هم بتواند در این صنعت سرمایه‌گذاری کند، تازه ماجرا به سد فرتوت شبکه انتقال برق خواهد رسید.

در واقع، آهن‌ربای سرمایه‌گذاری در صنعت برق با اتخاذ سیاست‌های ناکارآمد در بخش اقتصاد برق از کار افتاده است. شاهد رسمی وزارت نیرو و بازوی پژوهشی مجلس هم گواهی می‌دهد که میزان سرمایه‌گذاری در صنعت برق در بازه زمانی ۱۰‌سال اخیر، به میزان چشمگیری داشته است.

اما به هرحال، لحاظ محدودیت های مذکور و مجموعه معادلات مرتبط با هزینه و فایده سرمایه‌گذاری در حوزه صنعت برق، گویای این مطلب است که اعمال مدیریت بهینه در حوزه مصرف انرژی، بسیار با صرفه تر از سرمایه‌گذاری بی رویه در توسعه زیرساخت هاست.

 برای مثال دولت آلمان برای اینکه از صرف هزینه‌های گزاف برای ساخت چندین نیروگاه جلوگیری کند، حدود ۲ دهه قبل، نهضتی فرهنگی –  اجتماعی در این کشور مدرن به راه انداخت که بای بای استندبای (By By Standby) نام گرفت تا عموم مشترکان خانگی را به خاموش کردن لوازم برقی خانگی شان – در زمانی که نیاز به آن ندارند – ترغیب کند.

 جالب اینکه، در پی اجرای موفقیت آمیز این طرح، اعلام شد که با این کارکرد سازنده فرهنگی، از ساخت ۲ تا ۳ نیروگاه در کشور آلمان پیشگیری و منابع مورد نیاز آن در حوزه های دیگر هزینه شده است که این خود بر اهمیت لزوم مدیریت مصرف انرژی در جهان دلالت دارد!

 اما ایران، وزارت نیرو از مهرماه ۱۴۰۱برنامه‌ای با ۱۴۰ اقدام مصوب را در دستور کار قرار داد تا بتواند به هدف گذاری خود برای کاهش ۱۰ درصدی برق در کشور جامه عمل بپوشاند و در این رابطه موفق شد. چرا که به گفته وزیر نیرو، مشوق یک مساوی پنج (۵=۱) سال گذشته، توانست از مصرف بی رویه حدود هزار و ۲۰۰ مگاوات ساعت انرژی برق در زمان اوج بار جلوگیری کرده و از خاموشی های فزاینده بکاهد.

 طبق برآورد کارشناسان حوزه صنعت برق، ساخت یک نیروگاه هزار مگاواتی در شرایط فعلی حدود ۵۰۰  میلیون دلار هزینه دارد و تکمیل شبکه‌های توزیع و پست‌های مرتبط با آن نیز مبلغی به همین میزان را طلب می‌کند، بنابراین اگر مدیریت مصرف ۲ هزار مگاواتی برق در تابستان سال قبل را مطابق با دو نیروگاه هزار مگاواتی برآورد کنیم به وضوح درمی یابیم که وزارت نیرو و شرکتهای تابعه آن در استان‌ها در پیشگیری از صرف هزینه‌های حداقل یک میلیارد دلاری سهیم بوده اند؛ که این خود مصداق بارز حرکت جهادی در بستر بهره گیری بهینه از منابع داخلی برای خدمت به جامعه به حساب می آید.

هدف گذاری وزارت نیرو برای تابستان امسال

بنا بر اظهارات اخیر مدیران حوزه صنعت برق کشور، وزارت نیرو تلاش دارد صرفه جویی ۱۰ درصدی مصرف برق در تابستان سال گذشته را برای تابستان امسال نیز تکرار کند، اما با این تفاوت که اگر هر مشترک در سال ۱۴۰۱ به ازای یک کیلووات ساعت صرفه جویی، ۵۰۰ تومان مشوق دریافت می کرد؛ امسال می تواند ۴ برابر پارسال، تشویقی بگیرد.

مثلاً هر مشترک برق در کشور به ویژه در حوزه مصارف خانگی اگر یک کیلووات ساعت در مقایسه با مصرف مشابه سال قبل خود، صرفه جویی و مدیریت کنند، به جای ۵۰۰ تومان سال قبل، ۲ هزار تومان از شرکت توانیر تشویقی می‌گیرند و این مبلغ به عنوان بستانکار در فیش برق دوره ای آن ثبت می شود.

فراموش نکنیم که سال گذشته ۴۵ درصد از مشترکان برق کشور با محاسبه فرمول ۵=۱ وزارت نیرو، رقمی معادل هزار و ۳۵۰ میلیارد تومان پاداش دریافت کردند. البته، تمرکز اجرای طرح صرفه جویی بیشتر بر روی مشترکان غیرخانگی استوار بود و به عبارتی بخش دولتی و صنعت مرکز ثقل اجرای این طرح مهم اقتصادی بودند، اما امسال وزارت نیرو در بخش مشوقها بر روی مشترکان خانگی بیشتر از دیگر مشترکان تمرکز دارد و در همین زمینه، برای مشارکت هرچه بیشترمشترکان خانگی در طرح پاداش ۲۰=۱ تلاش می کند تا روند صرفه جویی انرژی برق در زمان اوج بار را در قالب یک مدیریت بهینه و تعاملی به ثمر برساند.

اظهارات اخیر سخنگوی شرکت توانیر درباره برنامه های پیش بینی شده برای پاسخگویی به نیاز مصرف برق کشور در تابستان پیش رو نویدبخش عزم راسخ مدیران این حوزه برای یشگیری از خاموشی هاست.

سخنگوی صنعت برق کشور اخیرا گفته، مطابق تمهیدات اندیشیده شده وزارت نیرو، مشترکین برق در تابستان ۱۴۰۲ خاموشی نخواهند داشت.

رجبی مشهدی افزوده، در دوره اوج بار پارسال ( تابستان ۱۴۰۱) با همکاری خوب بخش خانگی مصرف برق ۴ درصد منفی شد که در ۱۰ سال گذشته سابقه نداشت و رشد مصرف در کل سال گذشته نیز ۲ دهم درصد منفی بوده است.

سخنگوی صنعت برق کشور از جمله دلایل کاهش مصرف برق در تابستان گذشته را اطلاع رسانی به موقع و تشویق مشترکانی دانسته که اراده همکاری با توانیر را داشته اند و گفت: بیش از ۳۵ درصد از مشترکین، از پاداش صرفه جویی بهره مند شدند.

راهکارها

به راستی راهکار تحقق این هدف مهم چیست؟ آیا برای نیل به اهداف پیش بینی شده برای مدیریت مصرف انرژی برق در تابستان پیش رو، می توان صرفا به برنامه ها و کارکردهای فرهنگی رسانه‌ای شرکت توانیر بسنده کرد یا اینکه اراده عموم مشترکان در بستر درک بهینه از شرایط و نیل به رفاه حداکثری در زمان اوج بار از الزامات مکمل برای توفیق بر اجرای این طرح است؟

 بی شک نیل به اهداف پیش‌بینی شده در مدیریت بهینه مصرف انرژی برق در کشور، مستلزم تعامل دوسویه و مشارکتی متقابل است که هم می تواند تنگناهای وزارت نیرو را در شرایط سخت مالی ناشی از تحریم‌ها برطرف کرده و از سوی دیگر منابع و منافع مشترکان مشارکت کننده در این طرح را تامین کند. امید آنکه، این هدف مهم در بستر تجلی مشارکت و همدلی دوسویه مشترکان و متولیان برق کشور به انجام رسیده و الگویی باشد برای آحاد هموطنانمان که بتوانند نقش سازنده خود را در پیشگیری از تحمیل هزینه های گزاف به وزارت نیرو دریابند.

نتیجه گیری:

 گسترش سریع علم و فناوری و تنوع روز افزون انواع محصولات و کالاهای مورد نیاز بشر امروز، موجب شده تا هزینه‌ها از درآمدها پیشی بگیرد. این مهم هم در خصوص دستگاه‌های دولتی و خدمات‌رسان به خوبی صدق می‌کند و هم در خصوص مدیریت سبد خانوار.

اگر مدیریت هزینه‌ها به اقتضای شرایط و امکانات در روند زندگی روزمره به خوبی و با درایت شکل بگیرد می‌تواند زمینه‌ای فراهم سازد تا با حداقل هزینه ها به بیشترین نیازها پاسخ گفت و این مهم راهکاری است که بسیاری از کشورها و جوامع پیشرفته دنیا را به جایگاه دلخواهشان رسانده است.

 ایران که به دلیل داشتن ویژگیهای منحصر در حوزه استراتژیک، نیروی انسانی، پیشینه غنی تاریخی و فرهنگی و منابع عظیم خدادادی، از مناطق مستعد برای تحقق توسعه پایدار و همه جانبه به شمار می‌رود، در ۴۵ سال گذشته همواره مورد غضب و اتهام زیاده‌خواهانی قرار گرفته که عزت، اقتدار و بالندگی این سرزمین کهن را در حوزه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی برنمی تابند.